“ÇİKİN BALIK”

Nihat Akkaraca

Palamutbükü’ndeki balıkçı barınağı’nın karşısındaki lokantalardan birinde yeni işe başlamıştı. Birkaç yıldır turistik bir lokantada garsonluk yapmayı düşlemekteydi. İşte, sonunda böyle bir lokantada iş bulmuş, rüyası gerçekleşmişti. Dal gibi, gencecik bedenini örten garson kıyafetinin içinde sanki kırk senelik garson oluvermişti. İşini de patronunu da çok sevdiğinden, gelen her müşterinin etrafında pervane oluyordu. Ah! bi de biraz İngilizcesi olsaydı. Yokmuydu ya, tadından yenmezdi bu iş. Ama, kafaya koymuştu; en kısa zamanda mutlaka çat pat bir İngilizce yapacaktı.
Mayıs ayının erkenci turistleri, özel tekneleriyle, geceyi geçirmek üzere barınağa girmeye başlayınca, sahilde sıralanmış salaş balık lokantalarında bir hareketlilik başladı. Ş.’nin lokantasında da. herkes işinin başına geçmiş, lokantanın payına düşecek zengin yat müşterilerini karşılamaya, sonra da en iyi şekilde ağırlamaya hazırlanmışlardı.
Yedi-sekiz kişilik bir grup kapıda görününce patron seslendi:
-Metin! Bak oğlum…
Bunun anlamı, “içeri girenlerle ilgilen” demekti.. Bu kadarını Metin, çoktan öğrenmişti. Vitrinli dolabın başına dizilen kadınlı erkekli turistlerin çoğu istediklerini yazdırıp masalardan birine oturunca, geride üç kişilik bir grup kalmış, dolaptakileri gözden geçiriyor, ne yiyeceklerine karar veremiyorlardı. Vitrin dolabda çeşit çeşit salatalar, mezeler, hazırlanmış köfteler, en ucuzundan en pahalısına kadar balıklar, akşam müşterileri için görücüye çıkmış gibiydiler. Köyde yaşayan amatör bir balıkçının öğle saatlerinde lokantaya getirdiği iki salagözü, iki saat evvel Metin, deniz kenarında temizlemişdi. . Temizlerken balıkların kuyruğu oynamaktaydı. Ne yiyeceklerine karar veremeyen üç kişilik gruba dolaptaki salagözlerden birini yedirebilirse, hem kararsız müşteriyi, hem de patronunu mutlu edeceğini düşünerek, balığı pazarlamaya çalışıyordu, Metin.
Uzunca bir tabağın içinde yanyana duran salagözleri işaret ederek, öğrenmiş olduğu tek kelime İngilizceyle:
-“Fiş!” dedi, Metin. Ve ilave etti Türkçe, sesini daha da yükselterek:”Taze!” diye bağırdı. Sanki bağırınca turist daha kolay anlaycakmış gibi.
.Turist, Yanıbaşında bekleyen bayanın yüzüne: “ Ne dersin? Anlamında bakınca, bayan turist, hayır! Anlamına kafasını iki yana salladı. Erkek, işaret parmağıyla balıkları gösterirmişcesine, kararlı bir şekilde:
-“Çikin!” dedi.
Metin, tazeliğinden başındaki saç kadar emin olduğu balıklara “çikin” dendiğini duyunca aklı başından gitti. “Balıktan anlamayana balık satmak ne kadar zor” diye düşündü. Kızdığını belli etmeden, “balıktan anlamayan” cahil turiste balıkların daha iki saat önce canlı olduğunu anlatmak için, aklına gelen bütün kelimeleri kullandı, becerebildiği bütün el kol işaretlerini de yaptı. Ama nafile! Sonuçta turist tekrar elini dolaba doğru uzattı, ve:
-“Çikın!” diye ısrar etti.. Sabrı kalmayan Metin, Datca’nın yerel aksanıyla, yine Türkçe olarak, Turist kendisinden kat kat yaşlı olmasına rağmen:
-“Oğlum! Denizden öğlen çıkmış balık, akşama çikin olu mu?” diyerek, patronu Ş’ ye doğru yürürken, konuşmaya devam ediyordu:
-“Ülen hırt! Balığı ister ye, ister yime, amma taptaze balığa da ‘çikin’ deme…
Metin’in kendi kendine bişeyler dediğini duyan patron Ş.:
-“Ne oluyor, Metin, bi problem mi var?” diye sorunca, neler olduğunu çabucak anlattı:
-“Abi, baksana şu adama. Bizim öğleyin aldığımız salagözlere durmadan çikin deyikduru. Balıkların çikin olmadığını anlatamadım, sen bi bakarmısın,” dedi
Dolabın başına gelip, turist ile bir iki kelime bişey konuşan patron Ş., dolabın kapısını açtı, salagözlerin yanı başında duran, içi tavuk pirzolası dolu tabağı aldı ve ızgara yapan ahçıya, Metin’in şaşkın bakışları arasında teslim etti. Turist de yanındaki iki bayanla sessizce gidip bir masaya oturdular. Biraz sonra da ızgaradan çıkan tavuk pirzolasını iştahla yediler.
Metin, bütün akşam, taptaze balığa “çikin” diyen adamın masasının yanından geçtikçe, adama ters ters baktı.
Ne turist ne de Metin, olanları o gün anlayamadılar. Turiste göre Metin, neden tavuğu satmak istemiyordu?. Metin’e göre turist, neden taptaze salagözlere “çikin” diyordu…?


Not: Datça ağzında “ÇİRKİN” yani güzel olmayan anlamında, “Çikin” diye teleffuz edilir.
İnsanın güzel olmayanına da çikin deriz; balığın, etin kokmuş olanına da. Hatta dahada ileri gider, bayılan insana da “çikin oldu” deriz. Veya “aniden bayılıvıdım” diyeceğimize, “çikin oluvudum” deriz. .