Ama, bu arada elime bir mani kitabı geçti; “Belleklerdeki Güzellik, Girit Manileri, Atasözleri…” Kitap, Lozan Mübadilleri Vakfı tarafından hazırlanmış. Bursa Lozan Mübadilleri Derneği; Ayvalık Belediyesi; Edirne, Lozan Mübadiller Derneği; Avrupa Birliği Türkiye delegasyonu tarafından desteklenmiş ve yayımlanmış.
Çok ilginç maniler ve deyimlerle dolu bir eser. Mani ve deyimler Girit Rumcası’yla düzülmüş ve yazılmış. Giritlilerin Rumcası çok değişik olduğundan kullanılmış olan dile “Giritçe” bile denebilir. Aşağıdaki örneklerde gördüğünüz gibi Rumcasını da vermişler. Rumcada ses ve hece uyumu var.Türkçeye çevrilince ses ve hece uyumu tutmamış . Ama, Rumca okuyup, Türkçe anlamına baktığımda bile ilginç geldi bana.
Bunları bizim Datça manileriyle karşılaştırınca bizimkilerin, çok daha geçerli ve anlamlı olduğunu anladım. Maniler kitabını yayımlamak için elimi çabuk tutmam gerekecek…
Girit Manilerinden birkaç örnek:
Sto parathiro kathese, ti vraka su gazonis
Çe pano sta gazomata, to nu su anemazonis.
Pencerede oturmuş, şalvarını dikersin
Dikişlerin üstüne, düşünceni dökersin
*********
Sto parathiro kathese, lemoni katharizis
To dahtilaki su kopses, çe mena fovarizis.
Pencerede oturmuş, dilimlerken limonu
Parmağını kesince, koparırsın ödümü
*********
Ti mandinades dio fores, katholu mi da leyis
Yati tharun i kopelyes, pos ali den kateşis,
Bir maniyi üst üste, söyleme sakın asla
Çünkü kızlar sanır ki, mani bilmezsin başka
****************
Not: Mani1 sözcüğünün Rumcadaki karşılığı: Madinada, ya da çoğul şekliyle, Madinades. Sözcüğün etimolojisine baktığımızda, Yunanca'da "Bilicilik, kehânet ya da bilmece" anlamına gelen "Mandema" sözcüğüyle ilişkilendirilebilir.
(Kaynak: Belleklerdeki Güzellik, GİRİT. maniler, Atasözleri, Deyimler, tekerlemeler...)
