Pazar, Temmuz 06, 2008

GİRİT MANİLERİ

Uzunca bir zamandır öykülü Datça manileriyle haşır neşirim. Zannediyordum ki diğer toplumların mani geleneği pek yok. İrlandalılar’ın Limerik dedikleri manileri olduğunu biliyordum. Hatta “One Thousand and One Limericks” adlı bir kitap getirttim. O kitaptaki İrlanda manileriyle bizim manileri kıyaslama fırsatını buldum. Belki Azerbeycan, Özbekistan gibi toplumların da mani gelenekleri vardır; kesin kes bilmiyorum.
Ama, bu arada elime bir mani kitabı geçti; “Belleklerdeki Güzellik, Girit Manileri, Atasözleri…” Kitap, Lozan Mübadilleri Vakfı tarafından hazırlanmış. Bursa Lozan Mübadilleri Derneği; Ayvalık Belediyesi; Edirne, Lozan Mübadiller Derneği; Avrupa Birliği Türkiye delegasyonu tarafından desteklenmiş ve yayımlanmış.
Çok ilginç maniler ve deyimlerle dolu bir eser. Mani ve deyimler Girit Rumcası’yla düzülmüş ve yazılmış. Giritlilerin Rumcası çok değişik olduğundan kullanılmış olan dile “Giritçe” bile denebilir. Aşağıdaki örneklerde gördüğünüz gibi Rumcasını da vermişler. Rumcada ses ve hece uyumu var.Türkçeye çevrilince ses ve hece uyumu tutmamış . Ama, Rumca okuyup, Türkçe anlamına baktığımda bile ilginç geldi bana.
Bunları bizim Datça manileriyle karşılaştırınca bizimkilerin, çok daha geçerli ve anlamlı olduğunu anladım. Maniler kitabını yayımlamak için elimi çabuk tutmam gerekecek…
Girit Manilerinden birkaç örnek:


Sto parathiro kathese, ti vraka su gazonis
Çe pano sta gazomata, to nu su anemazonis
.

Pencerede oturmuş, şalvarını dikersin
Dikişlerin üstüne, düşünceni dökersin

*********
Sto parathiro kathese, lemoni katharizis
To dahtilaki su kopses, çe mena fovarizis
.

Pencerede oturmuş, dilimlerken limonu
Parmağını kesince, koparırsın ödümü

*********
Ti mandinades dio fores, katholu mi da leyis
Yati tharun i kopelyes, pos ali den kateşis
,

Bir maniyi üst üste, söyleme sakın asla
Çünkü kızlar sanır ki, mani bilmezsin başka

****************

Not: Mani1 sözcüğünün Rumcadaki karşılığı: Madinada, ya da çoğul şekliyle, Madinades. Sözcüğün etimolojisine baktığımızda, Yunanca'da "Bilicilik, kehânet ya da bilmece" anlamına gelen "Mandema" sözcüğüyle ilişkilendirilebilir.

(Kaynak: Belleklerdeki Güzellik, GİRİT. maniler, Atasözleri, Deyimler, tekerlemeler...)

9 yorum:

Unknown dedi ki...

Merhaba Nihat Bey, nihayet bugun blog ziyaretleri yapabiliyorum. Nasilsiniz? Sinop cezaevi ile ilgili aninizi ilgiyle okudum. Adi gecen diziyi severek izlemistim o yuzden sizin hikayenizi okurken ortami canlandirabildim gozumde. Datca'da bir cok etkinligin duzenleniyor olmasi ne kadar guzel. Insanin ufkunu acar boyle seyler. Kitabiniz icin de tebrik ederim. Geldigimde bir tane edinecegim. Sevgiler.

Nihat Akkaraca dedi ki...

Etkinliklerin şu sıra çok sık olması bizi de yordu, Sevgi. Şu anda bir yemekten geldik. Yarın erkenden Marmaris'e gideceğim. Marmaris TV Kanalı'nda canlı yayında bir saatlik bir program yapacağım. Biraz da programiçin hazırlanmalıyım. Yoruluyoruz ama gerçekten zevk veren işler. Etrafınıza bişeyler verdiğiniz müddetçe mutlu oluyorsunuz.
Gelince Görüşürüz değil mi?
Nihat Abi

Adsız dedi ki...

Nihat Abi,
Sayenizde Datça'da Zaman'ı artık ben de okuyacağım. (Dün elime geçti)Çook teşekkür ederim.
Canlı yayında başarılar!

Nihat Akkaraca dedi ki...

Umarım severek okursunuz, Mine.
Marmaris'ten biraz önce döndüm. yayının iyi geçtiğini söyleyebilirim. yarım saatlik biryayın düşünüyorduk, bir saatten fazla sürdü. Datça ve Kitap üzerine sohbet ettik.

Nihat Akkaraca dedi ki...
Bu yorum yazar tarafından silindi.
Açalya dedi ki...

Bence de bizim manilerimiz daha kivrak zeka urunu ve anlamli. Cok degerli bir calisma daha geliyor Nihat abi, sabirsizlikla bekliyoruz.

Nihat Akkaraca dedi ki...

Evet Açalya. Bu çalışma beni deheyecanlandırdı. üzerine gittikçe, manilerin derin anlamlar, geçmişten bugüne bilgiler aktardıklarını görüyorum.
Sizler gibi blog komşularımın ilgisiyle bu işi ısa zamanda bitireceğime inanıyorum.

Unknown dedi ki...

Tabii ki gorusecegiz Nihat Bey. Ama gelisim ne zaman olacak bilemiyorum. Malum kaza yuzunden ayagimin iyice iyilesmesini bekliyorum Turkiye'ye gelmek icin.

Nihat Akkaraca dedi ki...

Kaza geçirdiğinizi bilmiyordum Sevgi Hanım. geçmiş olsun.